Με έντονο ενδιαφέρον και μεγάλη προσήλωση παρατηρώ τις τελευταίες μέρες τον δημόσιο διάλογο που επικρατεί γύρω από το θέμα της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης και γενικότερα της ψηφιοποίησης των δικαστηρίων. Με ενδιαφέρον διάβασα τα άρθρα εκλεκτών νομικών αλλά η αλήθεια είναι πως αυτό που με ώθησε να γράψω το άρθρο ήταν η διαδικτυακή συζήτηση στο podcast Legal Matters την οποία μπορείτε να δείτε εδώ. 

Σκοπός του άρθρου μου είναι να δώσω μια πιο τεχνική ματιά στην όλη συζήτηση μιας και αυτή είναι η δουλειά μου, να αναλύσω τα σημεία της πολυδιαφημιζόμενης πρότασης για e-Justice μιας και έχω ασχοληθεί από πρώτο χέρι μαζί της, αλλά και να κάνω μια γενναία πρόταση/πρόκληση η οποία, δεν θα το ήθελα αλλά είμαι σχεδόν βέβαιος, ότι θα πέσει στο κενό.

E-JUSTICE – ΤΙ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΕΙΝΑΙ

Το τι θα έπρεπε να είναι το e-Justice το έχει περιγράψει πολύ καλά ο συνάδελφος Σπύρος Σπύρου σε online άρθρο του αλλά πιο ουσιαστικά το έχουν ήδη υλοποιήσει άλλες πιο ανεπτυγμένες (;) οικονομίες -κουλτούρες καλύτερα- στον υπόλοιπο πλανήτη. Μόνο μια γρήγορη βόλτα στο νεοδημιουργηθέν ηλεκτρονικό portal Remote Courts Worldwide μπορεί έντονα να καταδείξει ότι η υλοποίηση έξυπνων λύσεων δεν είναι θέμα τεχνολογίας, αλλά κουλτούρας. Πέρα από προσπάθεια προώθησης, του κατά τα άλλα εύστοχου βιβλίου του μεγάλου Richard Susskind, Online Courts and the future of Justice”, η εν λόγω σελίδα προσφέρει παραδείγματα πως ακόμα και χώρες τις οποίες έχουμε μάθει να υποτιμούμε, όπως η Κένυα και η Ουγκάντα, έχουν προχωρήσει σε μεμονωμένη μεν, υλοποιημένη δε, εφαρμογή έξυπνων λύσεων εν καιρώ πανδημίας. 

Κατά την άποψη μου, η πανδημία αποτελούσε ένα ακόμα τεστ για να ελέγξει τα αντανακλαστικά του νομικού συστήματος στην Κύπρο -Δικαστήρια, Δικαστές, Ν.Υπηρεσία, Δικηγόροι, Υπουργείο-. Αν κάποιος μπορεί να βαθμολογήσει την ετοιμότητα του συστήματος με βαθμό πάνω από την βάση τον προκαλώ να το κάνει, μέρες που είναι χρειαζόμαστε ευχάριστα ανέκδοτα για να περνά η ώρα. 

E-JUSTICE – ΤΙ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΤΕΛΙΚΑ

Τον Μάρτιο του 2017 -πως περνάνε τόσο γρήγορα τα χρόνια, έχουμε 2020- η Κυβέρνηση εξήγγειλε τον διαγωνισμό για την ψηφιοποίηση της δικαιοσύνης. Η πρόταση και όλα τα έγγραφα που την συνοδεύουν ήταν τόσο κατατοπιστικά που χρειάστηκε μόνο 6 μήνες (!!) για διαρκές πήγαινε-έλα μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων και του ΤΥΠ για να δίδονται διευκρινίσεις. Προσέξτε δεν μιλώ για στάδιο δημόσιας διαβούλευσης. Η πρόταση έχει ήδη αναρτηθεί και θεωρείται ότι έχει ξεκινήσει. Τέλοσπάντων θα μπω στην ουσία του θέματος και θα παραθέσω το “ποντάρισμα” μου στο αν το εγχείρημα αυτό θα πετύχει ή θα αποτύχει. 

Πέραν από τα τεχνικά σημεία της, η πρόταση περιλαμβάνει 2 έγγραφα από τους κύριους εμπλεκόμενους, Δικαστήρια και Αστυνομία -που είναι η άποψη των Δικηγόρων;;- για τον τρόπο που λειτουργούν αυτές οι υπηρεσίες αφήνοντας τον Ανάδοχο να καταλάβει μόνος του τι πρέπει να κάνει. Για να είμαστε απολύτως δίκαιοι, η πρόταση περιλαμβάνει και μια παράγραφο με 16 σημεία τα οποία θα πρέπει να υλοποιηθούν μέσω του έργου. Αντιγράφω εδώ μερικά από αυτά για να δείξω πόσο μεγαλεπήβολο έργο είναι: 

Εισαγωγή υπόθεσης με αρχική αρχειοθέτηση και βασικές πληροφορίες.

Υποσύστημα τήρησης ημερολογίου δικαστηρίων για κάθε τύπο ακροάσεων.

Υποσύστημα εκτέλεσης αποφάσεων.

Κλείσιμο υπόθεσης.

Υποσύστημα αναζήτησης υποθέσεων και εγγράφων και άλλα. 

Το κλείσιμο υπόθεσης πραγματικά με ξεπερνά. Αξίζει να αναφερθεί ότι το κόστος του έργου αγγίζει τα 11 εκατομμύρια για 10 χρόνια. Θα μου πείτε “εντάξει μην είσαι αρνητικός τώρα δεν έχουμε τίποτε τουλάχιστον αυτό θα είναι μια αρχή”. Διαφωνούμε πλήρως και εδώ έρχεται να προστεθεί ο κύριος λόγος για τον οποίο το έργο δεν θα φέρει το αποτέλεσμα που πρέπει και σε 7-8 χρόνια θα χρειάζεται νέος προϋπολογισμός για να δημιουργηθεί νέα πλατφόρμα -βλέπε Έφορος Εταιρειών. 

Αν κάποιος κοιτάξει καλά την πρόταση, δίνει κάποιες οδηγίες στον Ανάδοχο για το τι πρέπει να περιλαμβάνει το έργο και επίσης του υποδεικνύει να συμφωνήσει με τους χρήστες ένα επικαιροποιημένο έγγραφο απαιτήσεων βάσει του οποίου θα υλοποιηθεί το σύστημα. Εδώ είναι το πιο καίριο σημείο της πρότασης. Ποιοι θα συζητήσουν με τον Ανάδοχο και τι ανάγκες θα βάλουν στο τραπέζι; Οι ίδιοι που σήμερα δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις της εποχής και ούτε καν υπολογιστές δεν έχουν στα πρωτοκολλητεία για να βγάζουν το πινάκιο; Οι ίδιοι που σήμερα χρησιμοποιούν τις κεττάπες για αρχειοθέτηση και δεν έχουν μπει στον κόπο, έστω με δική τους πρωτοβουλία βρε αδερφέ, να ανοίξουν ένα μητρώο στην Excel; Οι ίδιοι που σήμερα δεν μπορούν έστω και μόνοι τους να σκανάρουν τα σημαντικότερα έγγραφα μιας υπόθεσης και να αποθηκεύσουν ηλεκτρονικά σε περίπτωση απώλειας του φυσικού φακέλου; Ο ίδιος ο Ανάδοχος θα κάνει όσα λιγότερα μπορεί για να πάρει τα 11 εκατομμύρια, ας μη γελιόμαστε.  

Η τεχνολογία τρέχει, σε 10 χρόνια θα γίνονται δίκες μέσω augmented reality και εμείς θα έχουμε ένα σύστημα που κλείνει καλά τις υποθέσεις. 

Τροφή για σχόλια και σκέψη. 

ΠΡΟΤΑΣΗ – ΠΡΟΚΛΗΣΗ

Η δουλειά μας όλο αυτό το διάστημα μας έμαθε ότι οι νέες τεχνολογίες αποτελούν απαραίτητο εργαλείο για την εξέλιξη του τρόπου που εργάζεται μια επιχείρηση. Ο κορονοϊός μπορεί να καταλαγιάσει για λίγο, όμως μέχρι να βρεθεί το εμβόλιο οι προκλήσεις θα συνεχίζονται. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι. 

Ελπίζοντας ότι η πιο κάτω πρόταση θα τύχει της απαραίτητης προσοχής και δεν θα παραπέσει -όπως και πολλά άλλα που έχουμε προτείνει μέσα στα χρόνια- προτείνω μια ενδιάμεση (;) λύση. Θα μου πείτε γιατί ασχολείσαι; Η επιχειρηματική μου δραστηριότητα, η επιθυμία μου να βλέπω τα πράγματα στον τόπο μας να προχωρούν και η τεχνική μου εμπειρία με παροτρύνουν να το κάνω. 

Δώστε μας 1 μήνα και 50 χιλιάδες ευρώ (απλά να πληρώσουμε μισθούς). Θα υλοποιήσουμε ένα σύστημα ηλεκτρονικής καταχώρισης υποθέσεων -το έχουμε εξάλλου ξανακάνει- που θα μπορεί να παρέχει: 

Ηλεκτρονική καταχώρηση υπόθεσης

Αυτόματη αρίθμηση ανάλογα με το Δικαστήριο που καταχωρείται η κάθε υπόθεση.

Διαχείριση “ηλεκτρονικού πορτοφολιού” του κάθε δικηγορικού γραφείου και αυτόματη πληρωμή των απαραίτητων πραγματικών εξόδων. 

Αφού η υπόθεση καταχωρηθεί θα δημιουργείται ηλεκτρονικός φάκελος για αποθήκευση όλων των εγγράφων της υπόθεσης.

Στην υπόθεση θα μπορούν να συνδέονται οι αντίδικοι και θα μπορούν να ανταλλάσουν μηνύματα. Αυτόματες ειδοποιήσεις μέσω email θα αποστέλλονται στον κάθε δικηγόρο όταν κάποιος άλλος -Αντίδικος, Δικαστήριο- “ποστάρει” κάτι στην υπόθεση. 

Το σύστημα θα είναι συμβατό για πρόσβαση από κινητά και ταμπλέτες.

Θα μπορεί να γίνει διασύνδεση του με τρίτα προγράμματα για τηλεδιασκέψεις οι οποίες θα διεκπεραιώνονται μέσα στο σύστημα και θα μαγνητοσκοπούνται για μελλοντική αναφορά.